Γράφει η μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου ,Καλαϊτζή Γεωργία.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι νοικοκυρές έφτιαχναν τη βασιλόπιττα, την οποία θα έκοβαν την επόμενη μέρα, δηλαδή την πρώτη μέρα του χρόνου, όταν θα γύριζαν από τη λειτουργία της εκκλησίας.

Υλικά για τη βασιλόπιττα

Αλεύρι, νερό και αλάτι για τη ζύμη.

Χοιρινό κρέας και πράσα για τη γέμιση.

Εκτέλεση

Η νοικοκυρά του σπιτιού κοσκίνιζε το αλεύρι σ’ ένα σκαφίδι (ξύλινη χειροποίητη λεκάνη), όπου πρόσθετε χλιαρό νερό και λίγο αλάτι. Ζύμωνε το μείγμα μέχρι να γίνει μια μαλακή και εύπλαστη ζύμη. Από τη ζύμη άνοιγε με τον πλάστη δύο με τρία φύλλα για τη βάση της πίττας και τα τοποθετούσε στον ταβά (ταψί). Πάνω στα φύλλα άπλωνε τη γέμιση που είχε προετοιμάσει με κρέας από το στήθος του γουρουνιού, το οποίο είχε φυλάξει από τα Χριστούγεννα. Η γέμιση ήταν ψιλοκομμένο κρέας τσιγαρισμένο ελαφρά με πράσο και αλάτι. Σκέπαζε με φύλλα , ξανά γέμιση και φύλλα στο τέλος. Τα φύλλα τα άλειφε με λίπος από το σφάγιο(λίγδα), που είχε λιώσει και αποθηκεύσει στο καδί.

Μέσα στη βασιλόπιττα τοποθετούσε ένα κέρμα (φλουρί) σ’ ένα σημείο που γνώριζε μόνο εκείνη. Παραδίπλα έβαζε ένα κλαδάκι από πουρνάρι, ένα μικρό άχυρο, και ένα ξυλαράκι , το καθένα με το δικό του συμβολισμό.

Όποιος τύχαινε το πουρνάρι θα ήταν ο βοσκός του κοπαδιού όλο το χρόνο.

Όποιος τύχαινε το ξυλαράκι θα φρόντιζε να κόψει και να κουβαλήσει τα ξύλα για το τζάκι και τον ξυλόφουρνο για την επόμενη χρονιά.

Όποιος τύχαινε το άχυρο θα έσπερνε και θα θέριζε τα χωράφια.

Τέλος , ο πιο τυχερός της χρονιάς θα ήταν αυτός που κέρδιζε το φλουρί.

Η βασιλόπιττα ψηνόταν στον ξυλόφουρνο και τοποθετούνταν στην άκρη σκεπασμένη με μια μεσάλα (καρό τραπεζομάντηλο).

Πρωτοχρονιά

Νωρίς το πρωί όλη η οικογένεια φορούσε τα καλά της και πήγαινε στην εκκλησία. Η νοικοκυρά του σπιτιού που είχε Βασίλη, σήκωνε και το ύψωμα (ψωμί που πήγαιναν οι γυναίκες στην εκκλησία να διαβαστεί για τον εορταζόμενο). Το είχε σκεπασμένο με άσπρο δαντελένιο εργόχειρο.

Μετά τη λειτουργία γύριζαν στο σπίτι , ενώ σε όλο το δρόμο αντάλλασσαν ευχές με συχωριανούς και συγγενείς «Χρόνια πολλά, καλή χρονιά». Εκεί τους περίμενε το αναμμένο τζάκι και το ζεστό σπίτι, στρωμένο με φλοκάτες και υφαντά.

Ακολουθούσε το Πρωτοχρονιάτικο τραπέζι. Ο κύρης του σπιτιού φρόντιζε να φέρει κόκκινο κρασί από το κελάρι, ενώ η νοικοκυρά έστρωνε το σοφρά (χαμηλό στρογγυλό τραπέζι) με άσπρο υφαντό τραπεζομάντηλο από τα προικιά της. Το τραπέζι , εκτός από τη βασιλόπιττα είχε λουκάνικα, χοιρινή τηγανιά, τυρί, και τηγανίτες με μέλι και καρύδια.

Αφού κάθονταν όλοι γύρω από το σοφρά, έκαναν το σταυρό τους και η κυρά σταύρωνε με το μαχαίρι τη βασιλόπιττα και την έκοβε. Πρώτα έβγαζε ένα κομμάτι για το Χριστό, ένα για την Παναγία, ένα για τον Άγιο Βασίλη, ένα για το σπίτι και ένα για τους ξενιτεμένους της οικογένειας. Ακολουθούσαν τα κομμάτια των μελών της οικογένειας ξεκινώντας από τον πατέρα, τη μητέρα , το πρωτότοκο παιδί και τα υπόλοιπα παιδιά με τη σειρά της ηλικίας τους. Τσούγκριζαν τα ποτήρια τους και με ευχές όπως «Χρόνια πολλά , ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος» ξεκινούσε το φαγητό. Το φαγοπότι συνοδευόταν από τραγούδι και χορό.

Ποδαρικό

Την πρώτη μέρα του χρόνου όποιος έμπαινε στο σπίτι έκανε και το ποδαρικό για τη νέα χρονιά. Συχνά αυτός ήταν κάποιος συγγενής που τον καλούσαν να περάσει από το σπίτι μετά το σχόλασμα της εκκλησίας.

Άλλες φορές ποδαρικό έκανε το πρώτο παιδί που έλεγε τα κάλαντα. Η νοικοκυρά το έβαζε στο σπίτι και του έδινε μία χούφτα αλάτι για να την πετάξει στη φωτιά. Το παιδί έριχνε τρεις φορές αλάτι στο τζάκι λέγοντας ευχές για υγεία, καλή σοδιά και γέννες: «Να ΄ρθουνε πολλά παιδιά, αρνιά, κατσίκια, γαμπροί, νύφες και εγγόνια».

Κάθισε, του έλεγε η νοικοκυρά να σε φιλέψουμε, και του πρόσφερε λιχουδιές από το φτωχικό τους, όπως μήλα, αποξηραμένα σύκα, φιρίκια, καρύδια και τηγανίτες με μέλι για να το γλυκάνει.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Άγιος Βασίλης έρχεται Γενάρης ξημερώνει

Βασίλη μ’ πούθεν έρχεσαι και πούθε κατεβαίνεις;

Από τη μάνα μ’ έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω.

Πάω να μάθω γράμματα πάω να μάθω γνώμη.

Τα γράμματα είναι στο χαρτί κι η γνώμη παραπέρα.

Και τώρα και του χρόνου (κι η βατσινιά στον ……..)

Καλή Χρονιά

Για τους γονείς μου

Καλαϊτζή Γεωργία

Συνταγή για τις τηγανίτες

Υλικά

Αλεύρι, νερό, αλάτι, σπασμένα καρύδια, μέλι και μαγιά

Εκτέλεση

Σε μια λεκάνη ρίχνουμε ένα ποτήρι χλιαρό νερό, λιώνουμε τη μαγιά, ρίχνουμε μία πρέζα αλάτι και αλεύρι, όσο χρειαστεί, για να γίνει ένας πηχτός χυλός.

Αφήνουμε λίγο να ξεκουραστεί και φουσκώσει σκεπασμένο.

Σ’ ένα τηγάνι ρίχνουμε λάδι και το βάζουμε στη φωτιά. Όταν κάψει το λάδι, ρίχνουμε κουταλιές χυλού , μέχρι να τελειώσει ο χυλός. Αφού ψηθούν από τη μία πλευρά τις γυρίζουμε από την άλλη.

Τέλος, τις βγάζουμε , τις τοποθετούμε σε μία πιατέλα και ρίχνουμε από πάνω μέλι και καρύδια.

Οι νοικοκυρές έφτιαχναν τις τηγανίτες για την Πρωτοχρονιά, αλλά τις πήγαιναν και στις γυναίκες που γεννούσαν(λεχώνες).